Badania lekarskie przed wyjazdem za granicę Przed zamierzonym wyjazdem, lepiej poddać się badaniom lekarskim, aby wykluczyć istnienie stanów chorobowych, które podczas pobytu mogłyby być źródłem dolegliwości lub też stanowić potencjalne niebezpieczeństwo pogorszenia stanu zdrowia. Kwalifikacyjne badania lekarskie są obowiązkowe dla osób delegowanych służbowo do pracy w strefach tropikalnych.
Szczepienia
Ze względu na obowiązujące międzynarodowe przepisy sanitarne, niektóre ze szczepień ochronnych są wymagane od osób podróżujących do tropiku. Oprócz wymaganych szczepień, są też zalecane. Wskazania i przeciwwskazania do szczepień ustalane są indywidualnie w zależności od kraju docelowego oraz od stanu zdrowia jak i wieku podróżującego. Przed szczepieniem zawsze należy poddać się badaniom lekarskim. Planując wyjazd do tropiku szczepienia należy rozpocząć na 6-8 tygodni przed wyjazdem. Należy pamiętać, że ważność międzynarodowego świadectwa szczepienia przeciwko żółtej gorączce rozpoczyna się po 10 dniach od daty szczepienia.
Obowiązkowe szczepienia w międzynarodowym ruchu turystycznym
Według międzynarodowych przepisów sanitarnych, obecnie jedynie szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest uznawane za obowiązkowe. Szczepienie musi być udokumentowane wpisem do Międzynarodowej Książeczki Szczepień („żółta książeczka”) i uwierzytelnione przez uprawnionego lekarza. Żółta gorączka jest według przepisów jedynym szczepieniem obowiązkowym, jednak w niektórych krajach możesz się spotkać z żądaniem przedstawienia świadectwa wykonanych szczepień przeciwko zakażeniom meningokokowym (obowiązkowe w Arabii Saudyjskiej ).
Żółta gorączka
Żółta gorączka jest chorobą wirusową przenoszoną przez komary, często o śmiertelnym przebiegu. Występuje w Afryce oraz części Ameryki Południowej. Świadectwo szczepienia ważne jest 10 lat począwszy od dziesiątego dnia po szczepieniu.
Szczepienia powszechnie zalecane
ChorobaHeinego-Medina, tężec i błonica występuje o wiele częściej w krajach rozwijających się niż u nas. Szczepienia przeciwko tym chorobom są bardzo zalecane podróżnym. Szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, w którym zakażenie następuje drogą pokarmową przez zanieczyszczone wirusem produkty spożywcze i wodę, jest zalecane wszystkim podróżującym do rozwijających się krajów. Zalecane jest szczepienie przeciw wirusowemu zapalenie wątroby typu B, gdzie zakażenie następuje drogą pozajelitową (transfuzje, igły do strzykawek, narzędzia chirurgiczne, akupunktura i tatuowanie). Na określone podróże do krajów wysokiego ryzyka narażenia (Indie, północna Afryka i Senegal) zalecane jest szczepieniem przeciw durowi brzusznemu. Szczepienie przeciwko meningokokowemu zapaleniu opon mózgowych jest zalecane osobom udającym się w zakażone regiony Afryki, Ameryki Południowej i Azji.
Apteczka podróżna
Apteczkę podróżną należy dopasować do charakteru podróży, czasu trwania, jak i wielkości grupy, z którą podróżujesz. W apteczce podróżnej powinien znajdować się niewielki zapas leków uśmierzających dolegliwości związane z podróżą jak i pobytem w nowym środowisku, czy też wywołane zmianą klimatu. W skład apteczki powinny wchodzić materiały opatrunkowe, termometr lekarski, pinceta do usuwania ciał obcych, repelenty, kremy chroniące przed słońcem. Wśród leków podstawowych powinny się znaleźć: leki do profilaktyki malarii jak i do leczenia malarii, leki przeciwbiegunkowe, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, krople do nosa, do oczu, tabletki przeciw chorobie lokomocyjnej.
Aklimatyzacja
Aklimatyzacja jest to dostosowanie się do nowych warunków otaczających człowieka, który przyjechał do kraju o gorącym klimacie. Dotyczy to nie tylko klimatu, ale także innych czynników, takich jak odmienne środowisko. Inny jest świat roślinny i zwierzęcy. Inni są też ludzie, kultura i obyczaje. Gorący klimat jest jednym z czynników mających wpływ na zdrowie przybysza. Aklimatyzacja rozpoczyna się już wkrótce po przyjeździe. Jest to proces wywołujący czynnościowe zmiany w ustroju, w wyniku którego wzrasta tolerancja na działanie wysokiej temperatury otoczenia. Duże znaczenie ma także zmiana czasu, związana z daleką podróżą, gdzie rytm dziennej pracy i nocnego wypoczynku zostaje zachwiany. W związku z tym występują trudności z zasypianiem oraz senność w ciągu dnia.
Klimat
„Na tropikalnych równinach jest przeważnie gorąco i wilgotno, na wielkich pustyniach jest przez cały dzień krańcowo gorąco i sucho, odwrotnie nocą, podobnie jak w klimatyzowanych pomieszczeniach i w samolocie często jest dotkliwie chłodno. Na te wpływy klimatyczne podróżny często reaguje podrażnieniem skóry, jej grzybicą, oparzeniem słonecznym, udarem cieplnym, względnie chorobami przeziębieniowymi.” Pamiętaj o noszeniu okularów przeciwsłonecznych, stosowaniu kremów z filtrem przeciw promieniowaniu UV.
Ubranie
W kraju o gorącym klimacie należy nosić odzież przewiewną i lekką, z bawełny czy lnu. Obuwie musi być wygodne (nie na spodach z gumy), gdyż stopa w tropiku bardzo się poci, stąd łatwo o odparzenia i otarcia. Na głowę stosuje się lekkie nakrycie, ponieważ przebywanie bez nakrycia głowy może spowodować udar słoneczny. Okulary słoneczne są niezbędne na plaży, w rejonach pustynnych lub górskich.
MALARIA (zimnica)
Jest to choroba zakaźna wywołana przez pierwotniaki i przenoszona przez komary. Stanowi ona poważne zagrożenie zdrowotne dla osób przybywających z Europy do krajów o gorącym klimacie. Zazwyczaj po 7 dniach od ukłucia komara widliszka występuje gorączka, dreszcze, bóle głowy, wymioty – jak podczas grypy. Cięższy przebieg ma tropikalna odmiana malarii, która nierozpoznana w porę i nieleczona może zakończyć się niepomyślnie. Zapobieganie zakażeniu jest łatwiejsze niż leczenie, dlatego niezwykle ważna jest profilaktyka przeciwmalaryczna. W strefie malarycznej chroń się przed ukłuciami komara (zwłaszcza po zachodzie słońca), nosząc ubrania z długimi rękawami, długie spodnie, stosując repelenty, moskitiery. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania malarii jest chemioprofilaktyka. Leki przeciwmalaryczne powinny być stosowane regularnie i w odpowiedniej dawce. Wybór leku przeciwmalarycznego zależy od intensywności występowania malarii na danym terenie, jej typu oraz stopnia zagrożenia.
ZAKAŻENIA POKARMOWE
Czynnik zakaźny (bakteria, wirus, pierwotniak, pasożyt) wnika do ustroju wraz z pokarmem lub napojem. Do tego rodzaju chorób należą: dur brzuszny, cholera, pełzakowica, biegunki, zatrucia pokarmowe, a także robaczyce przewodu pokarmowego. W szerzeniu takich chorób dużą rolę odgrywają muchy. Zapobieganie takim chorobom polega na przestrzeganiu zasad higieny. Oto kilka wskazówek jak uchronić się od zakażeń pokarmowych.
- Wodę należy pić wyłącznie przegotowaną, przefiltrowaną lub chemicznie odkażoną.
- Napoje należy chłodzić wyłącznie lodem z wody przegotowanej.
- W jadłodajniach, restauracjach należy spożywać tylko ugotowane, usmażone czy upieczone potrawy.
- Owoce w łupinach (jabłka, pomarańcze, mandarynki itp.) należy dokładnie umyć, a następnie obrać przed spożyciem.
- Chronić produkty spożywcze przed muchami i karaluchami. Żywność przechowywać w sposób właściwy.
- Przestrzegać zasad higieny.
UGRYZIENIE PRZEZ PSA
Jest szczególnie niebezpieczne ze względu na wściekliznę. Ugryzienie przez kota, lisa, wiewiórkę, sarnę, skunksa czy szakala także może spowodować tę chorobę. W większości krajów tropiku, psy nie są szczepione przeciwko wściekliźnie, wałęsają się po ulicach wsi i miast, nierzadko chorują na wściekliznę. Pokąsanie może grozić poważnymi obrażeniami oraz zakażeniem wirusem wścieklizny. Pierwszą pomocą po pogryzieniu jest przepłukanie rany wodą i mydłem, następnie odkażenie rany np. alkoholem. Konieczne jest zastosowanie szczepionki przeciwko wściekliźnie oraz zastosowanie profilaktyki przeciwtężcowej (decyduje lekarz).
UKĄSZENIE PRZEZ WĘŻA
Węże są rozpowszechnione w tropiku i wiele ich gatunków wiąże się z jadowitością. Węże żyją na terenach lesistych, stepowych i pustynnych, a także na terenach wiejskich jak i peryferiach miast. Zazwyczaj węże ustępują człowiekowi z drogi i rzadko są agresywne. Kąsają, gdy się je nieopatrznie nadepnie, chodząc po trawie czy zaroślach. Nie wszystkie węże są jadowite, jednak po każdym ukąszeniu trzeba bezzwłocznie zgłosić się do lekarza. Każde ukąszenie powoduje objawy takie jak, bladość, zimne poty, przyspieszony oddech i tętno, niekiedy omdlenie. Nie są to jednak objawy zatrucia, a jedynie następstwa wstrząsu psychicznego. Objawy przemawiające za działaniem jadu to: miejscowy silny obrzęk kończyny, pojawienie się na skórze pęcherzy, długotrwałe krwawienie z rany, niedowłady, porażenia kończyn, opadnięcie powiek.
UKŁUCIE PRZEZ SKORPIONA
Jadowite stawonogi, skorpiony występują w krajach o gorącym klimacie. Ich ukłucie jest bardzo niebezpieczne dla człowieka, powodując objawy chorobowe, a niekiedy zgon. W dzień skorpiony są ukryte pod kamieniami, w roślinności, w ziemi, a nocą szukają pożywienia. Czasami można je spotkać w pobliżu domostw lub w ich wnętrzach. Żądło skorpiona, umieszczone na końcu odwłoka, jest groźną bronią. „Najgroźniejsze gatunki skorpionów można spotkać w Północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie, Meksyku, Brazylii i w Indiach.”
UKŁUCIE PRZEZ PAJĄKA
Większość pająków wydziela jady, niektóre mają tak silne działanie, że ukłucie może być niebezpieczne dla człowieka (np. ukłucie czarnej wdowy).
Jak chronić się przed jadowitymi zwierzętami?
Powinno unikać się poruszania nocą po nieznanym terenie. Jeśli jest to konieczne, to należy nosić wysokie, grube buty, podczas nocnych spacerów świeć przed sobą latarką. Podczas wędrówek zachować ostrożność przy przechodzeniu przez gęstą trawę, sterty liści czy zarośla. Przed noclegiem w namiocie, sprawdzać czy nie ma w nim nieproszonych gości – węży, skorpionów czy też pająków. Ubranie i buty, przed założeniem delikatnie wytrzepać.
Uwaga! W przypadku porażenia jadem lub ukłucia skorpiona, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Większość podróżujących do krajów tropikalnych nie doznaje żadnego uszczerbku na zdrowiu. Niektórzy jednak ulegają zakażeniom lub inwazjom pasożytniczym (między innymi pełzakowica, malaria, robaczyce przewodu pokarmowego, robaczyce tkankowe). Powracający z tropiku powinni we własnym interesie poddać się badaniom lekarskim, które mają na celu wykrycie, czasami bezobjawowych inwazji pasożytniczych.
Wystąpienie wysokiej temperatury u osoby, która powróciła z tropiku, powinno budzić podejrzenie malarii. Złe samopoczucie, gorączka, objawy skórne, objawy ze strony układu pokarmowego mogą sugerować możliwość choroby tropikalnej. W takim wypadku bezzwłocznie trzeba zasięgnąć porady specjalisty medycyny tropikalnej.